Afgeschreven: ‘Dat zat er wel in’ uit Alledaags Verlies – The Slow Accumulation of Ordinary Losses

Altijd moeten we tijdens het maken van een voorstelling scènes schrappen, hoe geestig, ontroerend, pienter of lekker om te spelen die ook mogen zijn. Dan passen ze gewoon niet in het geheel. In onze podcast Afgeschreven willen we die alsnog met jullie delen. In deze aflevering hoor je een snedige dialoog tussen Willem en Lineke die werd geschrapt uit Alledaags Verlies – The Slow Accumulation of Ordinary Losses wegens ’te conflictueus’. 

Je kan de aflevering ook beluisteren via Apple Podcasts.

Deze tekst is lang meegegaan in het schrijfproces van Alledaags Verlies. Het blijft een sterke scène, maar we hadden een paar bedenkingen bij de toon ervan. We vonden die namelijk te conflictueus.

Met DE HOE streven we steeds meer naar een conflictloze dramaturgie. Zo was Analoog, de voorstelling die Willem in 2022 met Louis Janssens maakte, een intergenerationele voorstelling zonder generatieconflict. Vechtstuk, het laatste wapenfeit van de Hof van Eede-tak van DE HOE, begon dan weer met een kletterende ruzie om nadien vooral te kunnen onderzoeken hoe die personages weer on speaking terms konden komen. 

Dat werd ook de insteek van Alledaags Verlies: hoe kunnen we elkaar de ruimte geven om onze pijn, onze verliezen en onze onvervulde verlangens samen uit te spreken. 

Dat zat er wel in

willem
nou dat zat er wel in 

lineke
wat zat er wel in?

willem
dat je nu een black-out zou krijgen 
dat er niets komt  
dat dit spel helemaal door jou wordt opgezet
maar dat jij uiteindelijk niets zegt
jij hebt het over je zoektocht naar heftigheid en onmatigheid 
is dat een wens van jou?
ik had toch iets van die onmatigheid moeten hebben gezien in al die jaren?

lineke
nee hoor
waarom?
wij zien elkaar toch maar sporadisch?

willem
ik weet zo weinig van jou 
ik kan me jou toch niet in de weekends in een sm-kelder voorstellen

lineke
is dat voor jou heftigheid en onmatigheid?
je weet het toch niet 
wat ik allemaal doe als jij er niet bij bent 

willem
nee 
dat weet ik niet nee

lineke
moeten we daar op de valreep nog iets aan veranderen?
sluit jij uit dat ik heftige en onmatige verrassingen voor jou heb?

willem
jij doet nu ineens of je een ingewikkelde netflix-serie bent 
waar alle lijntjes in de laatste aflevering samenkomen 

lineke
denk jij dat er nog een gigantische verrassing in mij zit?
dat zo’n laatste aflevering van mij bestaat?

willem
ik denk dat wel ja 
nu je het me zo vraagt 
denk ik dat eigenlijk wel 

lineke
dat er iets in mij is 
dat ik al die tijd voor je geheim heb weten te houden?
wat denk je?
en overschat jezelf niet
want zoveel mensenkennis heb jij niet 

willem
wat is het?

lineke
dat zeg ik niet 

willem
waarom niet?

lineke
omdat ik het hier niet zeggen kan  
het gevaar bestaat dat het niet wordt geloofd
en dat mag ook 

willem
je bent zo lief tegen mij

lineke
ben ik lief tegen jou?

willem
je bent heel lief tegen mij 

lineke
oh

willem
ik zeg het je 
je bent zo lief voor mij 
dat vind ik nu bijvoorbeeld best verrassend aan jou 

lineke
oh

willem
doe jij nu liever tegen mij 
omdat jij mij nu meer vertrouwt dan vroeger?

lineke
was ik vroeger niet lief tegen je?

willem
ik was al verder 
ik vroeg je of je me nu meer vertrouwt 

lineke
ik vind dit een lineair gesprek 
daar ben ik niet zo van

willem
ik weet het 

lineke
maar goed
om een antwoord te geven
nee
ik vertrouwde jou niet altijd nee
omdat jij altijd ook andere loyaliteiten had 

willem
ik weet het 

lineke
die maakten dat jij plotseling naar kon doen
plotseling kon uitvallen over smaak 
en over wat wel of niet zou mogen 
jij kon mij elk moment in de steek laten 

willem
er was toch ook veel stress toen
niet?
denk je niet?
toch?

lineke
we hadden stress ja 

willem
toch?

lineke en willem
jij kon de zaak soms zo opdrijven 

willem
opdrijven?
ik?

lineke
ik?
opdrijven?

willem
weet je dat niet meer?

lineke
nee 

willem
jij kon vaak paniekerig zijn 

lineke
ik?

willem
ja
dat jij daar nu zo verbaasd over bent
jezus
jij kon echt alarmistisch zijn 

lineke
alarm-wat?

willem
-istisch

lineke
alarmistisch
wat een lelijk woord

willem
dat is iemand die de nadruk legt 
op angstaanjagende aspecten van een situatie 
zonder dat dit in verhouding staat tot een werkelijke dreiging

lineke
ik vind het vooral angstaanjagend 
dat jij steeds deed alsof er niets aan de hand was
dat jij het alarmisme aan mij overliet
zodat jij kon doen alsof je altijd veel relaxter was dan ik
zonniger 
een leuker soort mens
maar in werkelijkheid

willem
jij redeneerde vanuit ontoereikendheid 

lineke
was jij gemakzuchtig 

willem
jij presenteerde je alarmisme altijd als waarheid 

lineke
en hoe ongeruster ik werd
des te meer jij de show kon stelen als de makkelijke man

willem
maar alarmisme is geen waarheid 
het is een levensopvatting 

lineke
ja 
net als het tegenovergestelde trouwens 

willem
waarom deed je dat?
zo bezorgd zijn 

lineke
ik wás bezorgd
soms
dat is geen keuze 
dat overkomt je
we hadden stress

willem
er is altijd stress 

lineke
niet waar 

willem
nu hebben we ook stress

lineke
ja jij

willem
ik heb altijd aan alle deadlines voldaan

lineke
ik weet het
ik ook

willem
altijd bang dat ik tekort schoot 
dat heeft me een hoop plezier gekost 

lineke
dat had ik ook 

willem
altijd druk ervaren 

lineke
dat had ik ook

willem
ja je legde je veel druk op 

lineke
dat deed jij inderdaad 

willem
jij zeg ik 
jij legde jezelf veel druk op 

lineke
jij legde mij veel druk op
op een ontwijkende stille manier
veel druk

willem
jij hebt het misschien altijd opgezocht
mensen die druk oplegden 
die vonden dat er meer
steeds meer moest 

lineke
had je gezien dat ik er gevoelig voor was?
had je gezien dat ik bang voor je zou kunnen worden?

willem
ik heb geen zin om daarover te praten 

lineke
had je gezien dat ik bang voor je zou kunnen worden?
ik vraag of je dat zag?
je bent heel lang gewoon niet lief genoeg tegen mij geweest 

willem
jij ook niet tegen mij
jij bewonderde me niet genoeg als
nou ja
als

lineke
als vrouw?

willem
ja

lineke
had ik het als vrouw moeten oplossen?
door de altijd lieve vrouw voor jou te zijn
die je bewonderde 
die naar je opkeek?

willem
eigenlijk wel ja

lineke
ik vond jou goed hè

willem
nou fijn

lineke
maar door mij werd je wel beter 

willem
ik vind dat een ongelooflijk verouderd idee 
iemand vernederen om hem beter te maken 

lineke
heb ik jou vernederd?

willem
nee
maar heb ik jou vernederd?

lineke
ik word alleen maar beter als er lief tegen me wordt gedaan 
anders word ik heel veel slechter

willem
maar ik ook 

lineke
maar ik ook 

willem
en ik ook 
en zelfs als ik beter zou worden 
door eerst vernederd te zijn

lineke
ik heb jou niet vernederd 
jij vernederde jezelf
steeds weer
misschien heb ik je daarop gewezen 
dat kan
dan kon je natuurlijk kwaad op me worden
in stilte
niet rechtstreeks
nooit rechtstreeks
zodat ik zou schrikken als het er toch uitkomt
jaren later
maar misschien werd je wel beter
omdat ik je erop wees

willem
dat ik mezelf lang heb vernederd?

lineke
ja

willem
ja oké nou ja goed
maar dan heb je me toch wel eerst vernederd

lineke
misschien vind je dat lekker?

willem
misschien wel ja
heeft het zin? 
heeft het zin om hierover te praten?
het is zo lang geleden

lineke
nee het heeft geen zin
het heeft geen zin om het te hebben over toen 
om opnieuw kwaad te worden over iets 
wat toen niet is uitgesproken 
en wat nu door de tijd is opgelost
of gaat het erom dat het lekker kan zijn 
om je rancune in stand te houden? 

willem
maar het heeft wel zin

lineke
het is meer dat je er zin in hebt
om jezelf alsnog te verdedigen
tegen toen
tegen woorden en blikken van toen
alsnog hardop zeggen
‘maar ik ben zo niet
ik ben dat niet
ik ben de liefste en de leukste’

willem
dat ben je ook

lineke
jij ook

willem
soms denk ik dat ik terug wil 
dat ik terug wil naar die tijd toen 
naar die tomeloosheid en gretigheid van vroeger 
naar die ambities 
die durf en die kracht 
maar misschien ook niet 
misschien wilde ik m’n hele leven lang zijn zoals ik nu ben 
me niet meer zo druk maken 
op een of andere manier neemt het zelfbesef af 
dat is wel een heel mooi verlies vind ik 
dat je niet meer zo bewust bent 

lineke
dat is niet een verlies waar ik naar uitkijk

Stemmen: Willem de Wolf en Lineke Rijxman
Muziek: Shane Van Laer
Script: Jens Dewulf en Willem de Wolf
Productie: DE HOE